Verzorgen en opbaren

Wat gebeurt er op het moment van sterven, en hebben de aanwezigheid en handelingen van de levenden invloed op de processen die een gestorvene doormaakt?

Hierover zijn, afhankelijk van cultuur en levensvisie, verschillende zienswijzes en rituelen bekend.
Het kan belangrijk zijn om te weten welke wensen de stervende daarin heeft, zodat de levenden daarnaar kunnen handelen.

Zo kwamen we bijvoorbeeld tegen dat iemand de eerste 3 uur na het overlijden niet aangeraakt wilde worden, zodat alle stervensprocessen voltooid konden worden. Met de verzorging werd dan ook gewacht totdat die tijd verstreken was. Of een moeder die haar volwassen kinderen had gevraagd niet te huilen bij haar gestorven lichaam: als het hen teveel werd gingen ze even naar een andere ruimte, waarvan ze ook de humor weer konden inzien.

De plaats en de manier van sterven hebben op een verschillende manier impact op de gemoedstoestand van de naasten, en op de eerste handelingen: een verwacht sterven thuis is een groot contrast met een onverwacht sterven -bijvoorbeeld door een ongeluk- op straat.

Wanneer iemand thuis sterft na een ziekbed waarin de verzorging al door naasten en/of professionals werd gedaan, kan het heel logisch zijn om ook de laatste verzorging zelf te doen. Wij hebben informatie voor degenen die dit overwegen. Meestal wordt er voor gekozen dat wij dit samen met de naasten doen. Wel moet eerst een arts de dood hebben vastgesteld voordat we (als bedrijf) mogen verzorgen.

In een ziekenhuis of andere instelling treden na het sterven de daar geldende protocollen in werking. We adviseren om je daarvan vooraf op de hoogte te stellen.
Iemand wilde bijvoorbeeld beslist niet in de koeling van een ziekenhuis terecht komen. We konden toen regelen dat ze rechtstreeks, begeleid door de familie, vanuit de afdeling naar het mortuarium werd gebracht waar de eigen camper klaarstond om haar naar huis te vervoeren. Daar is het lichaam verder verzorgd en aangekleed.

Om het lichaam zo optimaal mogelijk goed te houden in de dagen tussen sterven en uitvaart maken we gebruik van bedkoelingen of kistkoelingen. Daarnaast is koelen met graszoden een mogelijkheid. We hebben hierover informatie beschikbaar voor wie dit wil toepassen. Onze ervaring is dat het aanvullend heel goed kan werken, maar alleen koelen met zoden is niet altijd afdoende. Een nieuw product is Bio-Sac, we hebben het in huis maar er nog geen ervaring mee opgedaan, o.a. omdat niet elke situatie geschikt is om het toe te kunnen passen.
Bloemen kunnen de atmosfeer in de ruimte waar iemand ligt beinvloeden: uit eigen tuin, of biologische bloemen uit het seizoen (zie o.a. bij 'links' biologisch bedrijf Eikemaheert)

Ook door thanatopraxie (lichte balseming) kan het lichaam tijdelijk geconserveerd worden. Dit is nogal een ingreep: er worden lichaamsvreemde stoffen ingebracht. Dit is niet altijd een garantie dat het goed blijft gaan. Het is ook een kostbare behandeling. Als thanatopraxie een keuze is laten we dit door erkende thanatopracteurs uitvoeren.

We denken dat opbaren thuis de meeste mogelijkheden geeft om op een goede manier in een vertrouwde omgeving afscheid te nemen. Zoals bijvoorbeeld:

De echtgenote die de eerste nacht doorbracht naast haar overleden man, die opgebaard lag op een bedkoeling in het gezamenlijke bed.

Kleinkinderen die op de vloer rond het bed met autootjes spelen, nadat ze hadden vastgesteld dat dood ook wel heel koud was.

De zoon die op een gegeven moment naast het bed werd aangetroffen terwijl hij een verhaaltje aan zijn gestorven vader voorleest; een verhaal dat door zijn vader vaak aan hem voorgelezen was....
allemaal voorbeelden die mogelijk werden doordat de gestorvene thuis was.

Onderaan deze pagina links van een aantal plekken om elders op te baren.

Waar je aan kunt denken bij het verzorgen en opbaren:

Gestorvene zelf verzorgen of
samen met uitvaartverzorger of
helemaal uitbesteden aan uitvaartverzorger
Welke kleding wil je kiezen?

In geschikte ruimte in of bij huis
De mobiele aula in de tuin of op de oprit
In geschikte ruimte bij derden
Op bed met bedkoeling
In de kist of op een baar, met kistkoeling
Tijdelijk op een gehuurde baar met kistkoeling
Koelen m.b.v. graszoden, rozemarijn en kwarts
In uitvaartcentrum in 'eigen' kamer(iemand blijft daar permanent)
In uitvaartcentrum in koeling en 'gedeelde' kamer(iemand wordt op bepaalde tijden vanuit koeling naar deze kamer gebracht zodat bezoek kan komen op die tijden.)
In uitvaartcentrum in permanent toegankelijke kamer (familie krijgt een sleutel of pasje)
In uitvaartcentrum alleen toegankelijk op bezoektijden
Ruimte inrichten in eigen sfeer
Kist bekleden met eigen stof of stro erin of bladeren of bloembladeren
Kist verven/erop schrijven
Gestorvene zelf in de kist leggen of uitbesteden aan personeel
Attributen meegeven
Wie sluiten de kist (of wade) en op welk moment?
Voor baby's en vroeggeborenen is de watermethode een mogelijkheid
......

Als opbaren thuis niet mogelijk is, kan er gekeken worden naar een andere vertrouwde plek, of er kan gebruik worden gemaakt van de mobiele aula, thuis of in Aduard. Of kiezen voor een geschikt uitvaartcentrum.
Gelukkig hebben de meeste uitvaartcentra de mogelijkheid voor een eigen kamer en ruime toegankelijkheid. In de kamer kun je met eigen attributen een eigen sfeer maken. Een aantal mogelijkheden in Groningen en directe omgeving: Ardante (Hoogkerk) Uitvaartcentrum Groningen (tegenwoordig Yardenhuis Groningen) Boerhaavelaan (Gr.), Huis van Afscheid (Gr.), Algemeen Belang (Gr.), Bamshorn (Haren), Aula Bähler Boermalaan (Eelde/Paterswolde), Fivelhof (Appingedam/Delfzijl), Aula Ten Boer, Aula Bedum, De Boskamp (Assen).Crematorium en uitvaartcentrum Ommeland en Stad (4 kamers met 24 uurs toegang) Via Aeterna, Slochteren
Veel van deze voorzieningen zijn verbonden aan uitvaartverzorgers en -verzekeraars, maar iedereen kan er gebruik van maken als er plaats is.

Thanatopraxie: Special Death Care, Pauline Wouters, CMO (beheren veel mortuaria in ziekenhuizen, ook daarover informatie op hun site)

Kijk voor mogelijkheden en inspiratie ook op: verzorgen en opbaren | rouwberichten | kisten en omhullingen | vervoer | condoleance | afscheidsbijeenkomst | begraven | cremeren | nazorg